Her sene sonunda bir önceki sene şöyle bir gözden geçirir, bir değerlendirme yaparız. Geçen seneden derslerimizi çıkarıp önümüzdeki sene için planlarımızı yaparız. Bunların dışında etrafımız hakkında da düşünüp birşeyler çıkartırız. Dünyadan, ülkemizden, çalıştığımız ve ilgilendiğmniz alanlardan beklentileriniz vardı. Ben de bir web sevdalısı olarak web cemaatinin 2006"dan olan beklentilerini şöyle bir listeleyeceğim. Okurken insanı düşündürüyorlar, bu tahmin doğru çıktı mı çıkmadı mı, beklenti tamamı ile kendisini gösterdi mi yoksa yalan mı oldu diye. Ben de yapa bildiğim kadar arkamızda bıraktığımız 2006"dan olan beklentilerin özet ve yorumlarını yapacağım.
Blog sayısının 150 milyonu aşması bekleniyordu. Çok normal bir beklenti, sonuçta bloglar çok hızla büyümeye devam ediyordu. Arkadaşlık sitelerinin büyümesi de buna momentum kattı, sayısını bilmiyorum ama çoğunlukla doğru çıkmış bir tahmin.
Bildiğimiz (2005"te) blogların sonunun geleceğinin ve blogların değişeceği bekleniordu. Tam olarak ne anlamda demek istiyordu açıklamadı ama herşeyin geliştiği gibi bloglar da gelişti. Blog arama motorları eklendi, bloglar için çeşitli widget"ler ve başka araçlar piyasaya girdi, bu da doğru denile bilir.
Reklam paralarının klasik medyadan web"e kayması, blog, podcast ve mobil uygulamaların reklam verenler için yeni gözde yerler olması bekleniyordu. Katılıyorum, istatistiklere baktığımızda 2006"da online reklam için harcanan para önceki seneye göre %37"lik bir büyüme göstermiş. Önümüzdeki seneler de hızla büyümeye devam edecek. Harcanan para büyüdü ama o paralar güvenilen eski metodlar olan arama motoru reklamları ve metin tabanlı reklamlara gitti. Bloglarda reklam işi de iyi bir büyüme gösterdi. Federated Media gibi şirketlerin büyümesi de buna örnek ama mobil piyasasında sene sonuna doğru bir hareketlilik yaşansa da podcast reklam piyasasında önemli birşey olmadı.
Mobil için son bir kaç sene olduğu gibi 2006 için de büyük beklentiler vardı. Müzik, video ve başka eğlence içeriğinin mobil platformlarda dağıtılmasının yaygınlaşması bekleniyordu.
Mobil benim de çok ilgimi çeken ve büyük beklentilerimin olduğu bir alan ama mobil piyasasının web"den bir farkı var, web bağımsız, isteyen istediği scripti yazıp onu internete yayınlaya biliyor ama mobilde bu böyle değil, geliştirdiğiniz bir uygulamayı mobil operatörler desteklemezse ya uygulamanız doğru düzgün çalışmaz ya da ücretinden dolayı tutulmaz. Mobil alan büyük telekom firmalarının elinde, onları da bir zamanlar google"ı geliştiren üniversite öğrencileri gibi öğrencilerin geliştirdiği uygulamalarla uğraşacak zamanları yok.
2006"da Google"dan başka birisi soru-cevap hizmetini piyasaya süreceği ve o hizmetin en az iki sene bir numara olarak kalması tahmin edilmişti. Çok güzel bir tahmin, Google Answers"in 2006"nın sonuna doğru kapandı ve Yahoo Answers"in şu an %96"lık bir payla piyasa devi.
2006"da web2.0 modasının seksi kullanıcı arayüzlerini çok yaygınlaşacak demişlerdi. Evet, yansımalı logolar, büyük fontlar, doğa yeşil ve gök mavisi renklerinin bol kullanımı, temiz tasarımlar, gelişmiş CSS/XHTML ve Ajax kullanımı 2006"a damgasını vurdu.
Online videonun ve özellikle kullanıcılar tarafından oluşturulan video"nun 2006"da pik yapması tahmin edilmişti. Kaçar mı? Time dergisine yılın adamı olarak "seni" seçtiren YouTube satışı 2006"nın en ses yapan olayı değil miydi yoksa. Kullanıcılarına gönderdikleri videolar karşılığında para ödeyerek büyümeye çalışan siteler 2006"da ortaya çıkmadı mı. Ama bu oyunu partiden videolarını paylaşmak için iki gencin açtığı YouTube, 1.65 milyar dolara Google"a satılarak kazandı. Şu an CocaCola, Chevrolet gibi büyük firmalar şu an büyük paralar ödeyerek YouTube"da çeşitli kampanyalar yürütüyorlar.
Web2.0 teriminin 2006"nın web sloganı olacağı söylenmişti. Aslında bu terim 2005"te yaptı yapacağını, 2006"da web2.0 terimi üzerine tartışmalar soğumuştu ve terim birşekilde yerini almıştı. Birileri için bu sadece bir pazarlama taktiğiyken birileri için web2.0 yeni bir trend, yeni bir hareketti.
İnternetteki her şeyin RSS (veya başka bir) beslemesi olacak, beslemesi olmayan site olmayacak demişlerdi. Her sene teknolojik insanlar bir sonraki sene için bunu söylerler. RSS ta Netscape dönemlerinden var ve gerçekten güzel bir şey ama insanların buna alışması zaman alıyor. İnterneti kullanan insanlar arasında adress bar ile arama kutusunun farkını bilmeyen o kadar kişi var ki şu an. İkinci önemli neden ise RSS"in yapısından kaynaklanıyor, sonuçta interneti, çoğu şeyi olduğu gibi para yürütüyor, bir web sayfasının detaylı istatistiklerini tuta biliyorken RSS beslemenin kaç kişi tarafından okunduğu, ne sıklıkla okunduğu ve başka reklamverenlerin talep ettiği detaylı istatistikleri tutamıyorsunuz. Bu kadar senedir RSS var ama RSS"te reklamı ilk kez 2006"da feedburner ve textlinkads denedi. RSS"e reklamı taşınmanın zorluklarından dolayı bu piyasa da yavaş yürüyor.
2006"nın OPML senesi olması bekleniyordu. OPML abone olduğunuz RSS beslemeleriniz yanınızda taşımanıza, üzerinde oynamanıza, karıştırıp, kurcalamaya olanak tanıyan güzel bir şey. Ama yine OPML da sıradan kullanıcı için RSS kadar, hatta RSS"ten de karışık birşey ondan dolayı "bir gün her kes OPML kullanacak" sloganına katılamıyacağım. OPML"in sağlam destekçileri olmasına rağmen belke 2006"nın ilk yarısında birşeyler oldu ama son iki çeyrekte OPML çok da hatırlanmadı.
Podcasting (hem video, hem de audio) patlamasını bekleyenler de vardı. Tamam, büyüme oldu, şirketler kuruldu, konferanslar yapıldı ama patlama olmadı. Podcasting mi videoblogging mi karar veremeyenler bile oldu. Ben 2007"de patlama değil tam tersine podcast piyasasının stabilleşceğine inanıyorum.
İnternet kullanıcılarının çoğunun ilk kez RSS okuyucu deneyecekleri bekleniyordu. Kısmen doğru, çok internet kullanıcısı ilk kez RSS denedi. RSS okuma özelliğinin Yahoo Mail"e gelmesi, Google Reader yenilenmesi gibi güzel gelişmelerin yanında yeteri kadar kullanıcı olmadığından kapanan siteler de oldu. Yukarıda da uzun uzun açıkladığım gibi RSS biraz hassas bir mevzu.
Google içeriğe abone olmak için 3 farklı hizmet verecek. News"ta emaille abonelik, ana sayfada rss aboneliği bir de Reader. Google"ın bu üçünü birleştirip tek ve gelişmiş bir hizmet çıkarması bekleniyordu. Evet, yapsaydı çok iyi olurdu ama yapmadı, nese ise, belke 2007"de. Bu aralar Google"ın kafası zaten karışık.
AOL"u birileri alacak, kim alacak bir fikrimiz yok ama 2006"nın sonuna kadar Time Warner onu elden çıkaracak demişlerdi. Değişen internet piyasasına AOL"un ayak uydurmakta zorlandığını her kes görüyor. AOL"u satın almadılar, zaten imaj sorunu olan şirketi kimse almak istemez. AOL kendi arama motorundan vazgeçip Google altyapısını kullanıyordu. 2006"da %5"ini Google 1 milyar dolara sattı ve arama sonuçlarında google reklamlarını göstermeye başladı. Sene sonuna doğru yapılan aramala verilerini açan AOL skandala sürüklendi. En sonda da AOL birileri bizi satın almak istiyor diye 2006"yı kapattı.
2006"da yeni orataya çıkmış klasik olmayan ürün ve hizmetlerin belli bir kısmının batması bekleniyordu. Neden olarak da web"i haberleşme, ve bilgi dışındaki şeyler için kullanan çok az kullanıcı varken onları kapmak isteyen çok fazla ürün ve hizmetin olduğunu göstermişlerdi. Tam olarak dedikleri gibi olmadı ama yine de sıra dışı ürün ve hizmetleri ile piyasaya tutunamayan oyuncular oldu.
2006"da Yahoo ve Google"ın çok sağlam video reklamı işine girmesi bekleniyordu. Evet, Yahoo video servisini yeniledi, Genel olarak video 2006"nın en önemli piyasası oldu diye biliriz. Eh Google da 1.65 nilyar dolar verip YouTube"u aldı, daha ne yapsın:)
Digg"i CNet"in almasını bekleyenler de vardı.
Bir ara MySpace"i alan NewsCorp Digg"i alacak diye duyduk ama daha sonra Digg istediği 150 milyon doları bulamayınca satılma konusu ama bence 2006 Digg için çok güzel bir seneydi, iki kez tasarımlarını yenileyerek siteyi daha da güzelleştirdiker. Doğru, hangi yazının ana sayfa yapacağına karar veren kullanıcıları ve algoritmasından dolayı bir kaç kez eleştiri ateşine tutuldu, ayrıca sene sonuna az kala ikinci kez yatırımcılardan para aldıklarından dolayı da, Digg"in geleceği yok gibi laflar duyduk ama yine de Digg kendi alanının gözde sitesi olmaya devam ediyor.
Flickr, Delicious, Technorati gibi içeriği kullanıcılar tarafından oluşturulan sitelerin spamin yeni merkezi olması bekleniyordu. Bunlar olmadı ama Digg bu konuda suçlandı, ama yine de tam olarak böyle birşey olmadı diye biliriz.
Büyük müzik markalarının MP3 formatında müzik satışlarına başlayacağını bekliyorlardı. 2005"teki Sony BMG"nin çıkardığı DRM"li müzik rezaletinden sonra çoğu firma DRM"li müzikten uzak durmaya çalışıyor. Microsoft Zune"ı çıkardı ve orda bir tür DRM var, ki bu Zune kullananların en sevmedikleri özellik. Başka firmalar da kısmen DRM kullanırken genel olarak DRM"in yok olması bekleniyor. 2006"da DRM tamamen yok olmadı ama bu yönde öncü adımlar atıldı.
2006"da ofisin web"e taşınacağı tahmin edilmişti. Ve oldu, Google Docs diye, ofis yazılımlarına alternatif harika bir web tabanlı uygulama çıkardı. Web ofiste kararlı olan Zoho gibi sağlam oyuncular da çok harika ürünlerle piyasaya çıktılar. Şu an tam adapte edilmediler ve hala beta aşamasındalar ama 2007"de Microsoft"un da bu alana girerek web ofis alanın iyice oturmasını bekleye biliriz.
Yahoo veya Google arkadaşlık sitesi piyasasında daha sağlam yer edinmek için linkedin"i satın alacak diye bekleyenler de vardı. Linkedin olmadı ama Yahoo Facebook için en son 1.6 milyar dolar teklif etti ve facebook kabul etmedi diye biliniyor.
Microsoft"un SharePoint"i dünyaya hükmedecek, hisse senet değeri yeniden canlanacak, yeni ofis yazılımı çıkacak, tablet pc"leri baya yaygınlaşacak (ama 2008"e kadar laptopların yerini alamıyacak) dediler.
VoİP piyasasında canlanma ve potansiyel müşteriler üzerinde büyük bir yarışın başlanması bekleniyordu. Bu artık kaçıncı kez oluyor. VoİP"e girip de beklediklerini alamayanlar çok oldu. Motorola Skype anlaşmasını duyduk ama sonra bir ses çıkmadı, sene sonuna doğru Nokia Gizmo ile anlaşarak N80i (internet edition) telefonlarında Gizmo olacağını açıkladı.
Bunlar 2006 dan olan beklentiler ve tahminlerdi. Hangisi ne kadar gerçekleşti ne kadar yalan oldu tartışılır, ben kendi görüşlerimi paylaştım, kendi fikirilerinizi de yorumlarda paylaşa bilirsiniz.
Güncelleme:
Teknoseyir 2006"yı çok güzel bir şekilde özetlemiş, 2006"ya şöyle bir göz atmak isteyenler okumalı.
PC Labs da 2006"nın donanımsal bir açıdan gözden geçirmiş. Yılın salaklığı olarak da BBC"nin bir programa yanlışlıkla bir taksiciyi davet etmesi, taksicinin de idare etmeye çalışmasını seçmiş. Katılıyorum:)
Fikir atlölyesi bize 2006 hakkında düşündürücü sorular sormuş. Ama mesaj bence başlıktaydı, "2007 bildiği gibi gelsin".
2006"da neler bekleniyordu, neler gerçekleşti.